Giỗ Tổ A Nan

Ngày 08-08 năm Bính Thân

GIỖ TỔ ANAN

Anan là tiếng Ấn Độ, Tàu dịch là Khánh Hỷ. Sanh sau Phật 30 năm, nhằm đêm Phật thành đạo. Ngài là con vua Hộc Phạn ở thành Ca Tỳ La Vệ, em ruột Đề Bà Đạt Đa, em con chú của đức Thích Ca. Tướng hảo tươi đẹp, thông minh tuyệt vời, 25 tuổi xuất gia. Đại chúng cử ngài làm thị giả Phật. Ngài nhận lời với 3 điều kiện:

1) Không theo Phật đi thọ trai riêng nếu thí chủ không mời ngài.
2) Không mặc y thừa của Phật.
3) Không đến Phật phi thời.

Phật khen Anan khôn ngoan, biết tránh trước những cơ hiềm.

Anan còn được Phật khen ngợi một điều đặc biệt: Cả 4 chúng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, ai được thấy hình bóng Anan cũng vui mừng, ai được chiêm ngưỡng nghi dung càng vui mừng, ai được nghe Anan thuyết pháp lại càng vui mừng hơn.

Thuở ấy đức Thế Tôn ở nước Thích Xí Xấu, Ma-ha Ba Xà Ba Đề cùng 500 nữ xá-di xin Phật xuất gia. Phật không chấp thuận. Ngài Anan bạch: Nữ nhân xuất gia có thể chứng quả. Xin đức Thế Tôn mở cửa giải thoát cho họ. Do đây toàn thể Ni chúng được thành lập. Truyền mãi cho tới ngày nay, khắp châu Á, đã 3000 năm, Ni giới vẫn mát mẻ như vầng trăng sáng. Trong khi đại Tăng giáo hóa khắp 5 châu như mặt trời chói chan nuôi dưỡng muôn loài.

Phật Niết-bàn rồi, đại chúng cử ngài Anan lên pháp tòa, trùng tuyên lại những kinh Phật đã nói. Cả đại chúng đều sa nước mắt vì nghe ngài trùng tuyên không khác Phật một lời. Ai nấy ngậm ngùi vì chư Tăng vắng Phật như vòm trời toàn sao mà không trăng.

Một hôm ngài hỏi Tổ Ca Diếp: Đức Phật trao y bát, ngoài ra còn có pháp gì truyền riêng cho Sư huynh không? Tổ Ca Diếp liền gọi: Anan! Ngài ứng đáp: Dạ! — Cây cột phướn trước chùa bị ngã.

Anan đại ngộ. Tổ Ca Diếp đọc kệ trao chánh pháp nhãn tạng cho ngài:

Pháp pháp bổn lai pháp.
Vô pháp, vô phi pháp.
Hà ư nhất pháp trung,
Hữu pháp, hữu phi pháp.

Dịch ý:

Vạn pháp xưa nay vẫn từ chân tâm hiển hiện. Không có chi là thật pháp, cũng không có chi là phi pháp.

Về sau Thương Na Hòa Tu thâm ngộ diệu tâm, kế thừa ngài làm Tổ thứ 3. Ngài trao bài kệ:

Bổn lai truyền hữu pháp,
Truyền liễu, ngôn vô pháp.
Các pháp tu tự ngộ.
Ngộ liễu, vô vô pháp.

Dịch ý:

Xưa nay vẫn có truyền pháp, truyền rồi lại nói không có pháp. Ai nấy cần tự ngộ chân tâm. Ngộ rồi, không phải là không có pháp.

Tổ Anan kết già thị tịch ở trên một chiếc thuyền lơ lửng giữa sông Hằng. Bờ bên này vua A Xà Thế, bờ bên kia vua Tỳ Xá Ly, 2 vua đảnh lễ thỉnh ngài lưu lại thế gian không được, cùng nhau tổ chức lễ trà tỳ, phân chia xá lợi, xây tháp cúng dường.

(Trích trong Bốn Mùa Hoa Giác)